Mąka orkiszowa

Orkisz jest gatunkiem pszenicy, stosowanym już w starożytności. M.in. dla biegaczy istotna powinna być informacja, że Rzymianie uznawali go za pokarm dający siłę, spożywany przez gladiatorów i zawodników biorących udział w igrzyskach. Ale nic dziwnego, skoro orkisz ma więcej składników mineralnych i witamin, niż jakiekolwiek inne pszeniczne ziarno.      

Orkisz jest uprawiany w Europie od 300 lat, a w Ameryce Północnej od stu lat. W Polsce uprawy orkiszu zaniechano niemal całkowicie w latach 80. ze względu na niskie plony. Uprawiany jest głównie w części północno-wschodniej naszego kraju. Obecnie powierzchnia jego uprawy w Europie wynosi około 18 tys. hektarów i skoncentrowana jest głównie w gospodarstwach ekologicznych. W Polsce, według danych szacunkowych, uprawia się około 200–300 hektarów orkiszu, a zainteresowanie tym zbożem rośnie z roku na rok. Podobnie jak w innych krajach znajduje on swoje miejsce głównie w gospodarstwach ekologicznych.

Ziarno orkiszu zawiera więcej białka (13–17 proc.) niż ziarno pszenicy chlebowej. Jest od nich także bogatsze w lepiej przyswajalny gluten, tolerowany przez niektóre osoby chore na celiakię. Ponadto zawiera więcej cynku, miedzi i selenu oraz witamin A, E i D. Dominującym kwasem tłuszczowym jest wartościowy dla zdrowia kwas linolenowy. Gatunek ten jest również bogatym źródłem błonnika pokarmowego.

W wyglądzie orkisz jest podobny do pszenicy, ale ma twardszą łuskę, która pomaga chronić składniki odżywcze znajdujące się wewnątrz ziarna. Mąka orkiszowa ma orzechowy, lekko słodkawy smak i może być używana w większości przepisów, które wymagają zwykłej lub razowej mąki. W przypadku mąki orkiszowej, która jest rozpuszczalna w wodzie, należy jednak stosować 3/4 płynu przewidzianego w tradycyjnym przepisie.
Ziarna orkiszu, aby nie traciły wartości odżywczych przechowujemy w szczelnym opakowaniu, w chłodnym i ciemnym miejscu. Mąkę orkiszową najlepiej przechowywać w lodówce.     

Orkisz posiada wysoką rozpuszczalność w wodzie, więc składniki odżywcze są łatwo wchłaniane przez organizm, co ułatwia trawienie. Orkisz przyczynia się do obniżenia ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu II oraz może zmniejszyć występowanie migreny. Zapobiega także powstawaniu kamieni nerkowych oraz przeciwdziała miażdżycy i obniża poziom cholesterolu. Posiada właściwości krwiotwórcze, budujące mięśnie i rozweselające, orkisz jest naturalnym środkiem znakomicie poprawiającym nastrój i oddziałującym na psychikę. Jest pomocny podczas zmęczenia, zapobiega zmniejszeniu wydolności organizmu. Stosowany może być przy alergiach, zaburzeniach przemiany wapnia, dusznicy bolesnej ze strony serca i układu krążenia, przy wzmożonej podatności na infekcje. Obniża poziom cholesterolu we krwi. Orkisz zapobiega powstawaniu kamieni nerkowych oraz przeciwdziała miażdżycy naczyń krwionośnych i chroni nasze serce.